3e Advent: Tradities
De hele gemeenschap die uit de ballingschap was teruggekeerd maakte loofhutten en ging erin wonen. Dat hadden de Israëlieten vanaf de tijd van Jozua, de zoon van Nun, tot op deze dag niet meer gedaan. De feestvreugde was groot.
Nehemia 8: 17-18
Zo, de kerstboom staat helemaal opgetuigd in de woonkamer. Dit jaar zelfs zonder dat er bij het versieren, ook maar één bal is gesneuveld. We hebben dit jaar twee pieken op de boom staan. Esther wilde graag de zilverkleurige en ik de roze. Gelukkig hadden we plek voor twee. Over de vraag waarom we er überhaupt meer dan één hebben, hult ik me in stilzwijgen.
Ik zat in elk geval met een heel feestelijk gevoel op de bank te genieten van deze versierde boom. Het blijft natuurlijk ergens een beetje een raar fenomeen, dat je als weldenkend mens ineens half december een boom midden in je woonkamer zet en die helemaal versiert. Dit gaat terug naar een oude traditie, die vermoedelijk uit Duitsland komt. Hoewel het bij tradities altijd een beetje lastig is om precies te achterhalen waar deze vandaan komen, zijn er wel een paar mooie verhalen te vertellen. Zo is daar Bonifatius die in 723 een heilige boom ter ere van de god Donar omhakt. Hij zou vervolgens op die plek een den hebben teruggeplaatst, omdat de altijd groene takken de eeuwige waarheid van Christus representeren. Een andere mooie legende die mogelijk als inspiratie heeft gediend is die van een bisschop die op kerstavond een appelboom vol in bloei ziet staan. De echte impuls is waarschijnlijk de traditie van een toneelstuk geweest. Rond 1400 werd er in Duitsland elk jaar rond kerst een toneelstuk opgevoerd, wat begint met Adam en Eva en de boom der wijsheid. Na de opvoering werden er overal in Duitsland in het publiek domein bomen neergezet, die vaak werden versierd met wafels, fruit en bloemen. Ergens rond vijftienhonderd wordt dit gebruik langzaam naar binnen gehaald en verspreidt het zich door Europa.
Een heel prettig idee dat die kerstboom in elk geval nog ergens een heel vage christelijke historie heeft. Dit in tegenstelling tot de datum waarop we Kerst vieren. Die lijkt zijn oorsprong te vinden in heidense godsdienst. 25 december was waarschijnlijk de geboortedag van de god Mithras. Het uitbundig feestvieren rond deze datum is al eeuwen sterk gekoppeld aan het eindejaarsfeesten en het vieren van de oogst. Ik vind dat altijd wel boeiend hoe de dingen die je vandaag doet, vaak zijn historie hebben in lang vervlogen tijden. En hoe er dingen bijkomen en weer afgaan. Bij ons hangt er, op een paar chocolade ballen na, geen eten in de boom bijvoorbeeld.
Des te opvallender is de adventstekst van deze week. De Israëlieten, die na lange tijd uit ballingschap terugkeren, vieren voor het eerst sinds de tijd van Jozua weer het Loofhuttenfeest. Een traditie die nota bene door God zelf ingesteld is en niet is gebaseerd op vage legendes. Waarom die niet meer vieren!? Wat is er gebeurd? Dat weten we. Israël is niet voor niets in ballingschap weggevoerd. En nu, als het land nog grotendeels in puin ligt, vieren ze het Loofhuttenfeest. En eigenlijk is dat wel mooi. Het Loofhuttenfeest is het feest waarbij Israël terugdenkt aan Gods werk bij het vertrek uit Egypte. Ook is dit een oogstfeest. Er wordt gewoond in hutten gemaakt van palmtakken, die versierd worden met fruit en slingers. Er wordt feestgevierd! Bovenal is het een eerbetoon aan God die zorgt. Joden belijden bij dit feest hun afhankelijkheid van God, door te slapen in een hutje, met het dak nog open.
De overeenkomst tussen het Loofhuttenfeest en de traditie van de kerstboom valt mij op. Maar ik merk bij mezelf dat er in elk geval ook één groot verschil is. Mijn kerstboom staat er, als ik heel eerlijk ben, niet als symbool van mijn afhankelijkheid van God. Des te meer geeft deze vergelijking me stof tot nadenken. De teruggekeerde Israëlieten vieren feest, omdat God de banden van de ballingschap had doorbroken. Omdat ze echt weer wilden leven in afhankelijkheid van die God, die door de eeuwen gezorgd had voor zijn volk. Ik realiseer me ineens dat ik ook zo mag kijken naar mijn eigen leven. Jezus komst heeft de banden definitief verbroken. Hij zorgt ook voor mij. Ik kan anders kijken naar mijn glanzende boom. Ik mag genieten van wat Hij geeft, uitzien naar Zijn Grote Dag en leven in afhankelijkheid.
Rest er nog één vraag: wat heb ik eigenlijk geoogst dit jaar? Gelukkig heb ik een kerstvakantie om daarover na te denken. Wie weet wat er nog bijkomt in de boom.