Babylon
Avondwandeling door mijn wijk. Ik heb verschillende rondjes en besluit deze keer richting de Maas te gaan. Ik hou ervan om door de stad te lopen, mensen te kijken, gebouwen te zien leven of doodgaan. ik loop langs een grote bouwkavel en daar staat een groot reclamebord op voor de woningen die daar gebouwd gaan worden. Rust & Reuring. Wonen in Babel, staat erop. Ernaast een plaatje van een soort woontoren, met een breed grondvlak, dat in een platte punt naar boven loopt. Met eromheen trappen. Vaag doet het me herinneren aan beelden die ik wel eens heb gezien van de toren van Babel.
Verbijsterd blijf ik staan starten naar het bord. Wonen in Babel? Dat wil toch niemand, is mijn eerste reactie. Pijnzend loop ik verder door de motregen, die inmddels zacht neerruist. Wonen in Babel : het stuit me tegen de borst mer ik, dat een woonproject voor, naar het schijnt, gezinnen, een dergelijke titel meekrijgt. Mijn associaties met het woord Babel en de Toren van Babel zijn verre van positief. Maar ik realiseer met dat dit te maken zou kunnen hebben met mij bijbelse achtergrond. Babel staat in de bijbel voor al het zondige en slechte dat de msen maar kan bedenken. En ook voor hoogmoed, dat de mens beter en slimmer denkt te zijn dan God.
Thuisgekomen zoek ik het plan op internet en zie ik dat de architect zich heeft laten inspireren door het schilder van Piet Bruegel. Passend, want daarop de Toren van Babel, met eromheen de reuring van een havenstad. Wat Babel in werkelijkheid niet was, maar Bruegel liet zich inspireren dooor zijn eigen woonplaats.
Ik probeer om het onbehaaglijke gevoel van me af te zetten. Mijn associaties even een halt toe te roepen en objectief op zoek te gaan naar meer informatie over Babel.
In het boek Metropolis wordt Babel uitgebreid besproken. Als een prachtige stad, met mooie architectuur, levendige handel en veel rijkdom. Maar ook een stad met vreselijke armoede, enorme tempelprostitutie, een plek waar mensen zichzelf moesten verkopen om in leven te blijven. De Toren van Babel is geen woontoren, maar een onderdeel van een groot tempelcomplex. Interessant is dat Babel cultuur-historisch symbool is komen te staan voor dat steden slecht en vuil maakt. Voor het simpele feit dat steden vaak grote uitersten kennen, pracht en praal, maar ook weerzin en ellende. En dat juist die laatste twee goed gedijen in de anonimiteit van de stad. Pieter Bruegel probeert met zijn werk juist de hoogmoed van de mens aan te kaarten. Of, zoals het Boijmans het beschrijft: "het Bijbelse bouwwerk staat symbool voor de universele strijd tusssen het menselijk kunnen en zijn ijdelheid, waarin God de mens genadeloos heeft gestraft".
Het bouwen van een toren van Babel is beginnen aan iets dat nooit afkomt (www.spreekwoorden.nl), omdat God ingreep met een Babylonische spraakverwarring. Nou geloven in ons land steeds minder mensen in een God, laat staan een straffende Godd. Maar daarmee is het cultuur-historische beeld niet ineens verdwenen.
Mijns inziens zou een architect, en temeer een stad, zich daar rekenschap van moeten geven. Notabene een woonproject voor gezinnen een dergelijke zware titel meegeven, getuigd van weinig cultuur besef. De lading die Babel heeeft is simpelweg te zwaar voor een glimmende reclameposter over een stedelijke ontwikkeling met een architectuurprijs. "Rust & Reuring" in Babel ontkent de echte problemen van de stad en lijkt zich slechts te baseren op de helft van het Babelverhaal. Namelijk de mooie architectuur waar de stad om bekend stond. Voor de hangende tuinen is overigens weinig bewijs.
Ik hoop dat het met deze toren anders afloopt dan met de bijbelse variant. Of met de variant die grotendeels bedolven is onder Iraaks woestijnzand en nu als museum te bezoeken is. Ik gun de nieuwe bewoners oprecht een beter leven dan het wonen in Babel. En ik hoop dat we in meer dan 3000 jaar stedelijke planning iets hebben geleerd, waarmee we de scherpste kantjes van de donkere kanten van Babel kunnen verzachten in de hedendaagse stad.
Persoonlijk vind ik deze casus niet heel hoopgevend voor het lerend vermogen van de mensheid. Wat volgt? De Hof van Eden?
Augustus 2021